Fryderyk I Barbarossa

Fryderyk I "Barbarossa, Rudobrody" Hohenstaufen (urodzony około 1125 roku, utopił się w rzece Göks, 10 czerwca 1190 roku) herb

Syn Fryderyka II Hohenstaufen księcia Szwabii i Judyty Welf, córki Henryka IX "Czarnego Welfa, księcia Bawarii.

Książę Szwabii jako Fryderyk III od 4 kwietnia 1147 roku do 1152 roku, król niemiecki jako Fryderyk I od 4 marca 1152 roku do 10 czerwca 1190 roku, cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego jako Fryderyk I od 18 czerwca 1155 roku do 10 czerwca 1190 roku, król Włoch jako Fryderyk I od 1155 roku do 10 czerwca 1190 roku. król Burgundii jako Fryderyk I od 1178 roku do 10 czerwca 1190 roku. Hrabia Palatynatu Burgundzkiego jako Fryderyk od 10 czerwca 1156 roku do 10 czerwca 1190 roku.

Tytulara: Divina favente clementia Romanorum imperator semper Augustus (Z łaski Bożej cesarz rzymski, po wieki August).

Około 1147 roku poślubił (rozwiódł się w marcu 1153 roku) Adéle Diepoldinger-Rapotonen von Vohbourg (urodzona w 1122 roku, zmarł 25 maja 1187 roku), córkę Diepolda III Diepoldinger-Rapotonen, margrabiego of Vohbourg i Kunigundy von Beichlingen, córki Kuno, hrabiego von Beichlingen. W Würzburgu, 16 czerwca 1156 roku poślubił Béatrice I Robertyng-Bourgogne-de Ivrea-de Mâcon (urodzona około 1145 roku, zmarła w Jouhe, 15 listopada 1184 roku), hrabinę Palatynatu Bourgundii, córkę Renauda III Robertyng-Bourgogne-de Ivrea, hrabiego de Mâcon, Bourgundii i Agatha of Alsace z Ardennes, córkę Simona I of Alsace z Ardennes, księcia Lotaryngii.

Niemal wszyscy cesarze Hohenstaufów odznaczali się wysoką inteligencją i byli zwolennikami wielkiego państwa niemieckiego. Wszelako uważali swą władzę za nieograniczoną, także nad Kościołem, co prowadziło do konfliktów. Fryderyk I "Barbarossa" uważany jest za jednego z najwybitniejszych obok Karola "Wielkiego" cesarzy średniowiecznych. W znaczącej mierze przyczynił się do umocnienia władzy cesarskiej i zdobycia przez cesarstwo dominującej po1iycji w Europie.

Fryderyk był najstarszym synem księcia szwabskiego Fryderyka II Hohenstaufa. Po ciężko chorym ojcu i jego śmierci w 1146 roku Fryderyk przejął władzę nad Szwabią, a następnie w latach 1148-1149 brał udział razem ze swoim stryjem, królem niemieckim Konradem III, w drugiej wyprawie krzyżowej, wielokrotnie dając dowody wyjątkowego męstwa. Po śmierci Konrada w 1152 roku Fryderykowi przekazano 4 marca 1152 roku we Frankfurcie niemiecką koronę królewską.

Jednym z pierwszym zadań, z jakim musiał się uporać nowy władca, było zażegnanie wielkiego konfliktu między potężnymi rodami Hohenstaufów i Welfów, który od kilku dziesięcioleci destabilizował sytuację polityczną w Niemczech. Fryderyk, którego matka pochodziła z rodu Welfów, wydawał się osobą mającą szczególnie duże szanse na rozładowanie tych napięć. Wraz z koroną Fryderyk odziedziczył również problemy związane ze sporem między cesarstwem a papiestwem o dominację nad światem chrześcijańskim. Fryderyk, stojąc na gruncie wyższości władzy świeckiej nad duchowną, odrzucał papieskie pretensje do zwierzchności nad cesarstwem i dowodził, iż władzę zawdzięcza wyłącznie boskiemu nadaniu. Wkrótce też przystąpił do urzeczywistnienia swoich planów, zmierzając do umocnienia pozycji cesarstwa w północnych Włoszech.

W 1144 roku Fryderyk wyruszył na pierwszą z sześciu wypraw do Włoch, w rezultacie których poddał swojej zwierzchności wiele północnowłoskich miast. W 1155 roku poparł papieża Eugeniusza III w sporze z komuną rzymską kierowaną przez Arnolda z Brescii. Fryderyk doprowadził do egzekucji Arnolda, odmówił jednak okazania rytualnego posłuszeństwa papieżowi przez przytrzymanie strzemion jego konia. Po objęciu tronu papieskiego przez Hadriana IV napięcia między papieżem a cesarzem przybrały na sile. W 1158 roku Fryderyk rozpoczął przygotowania do drugiej wyprawy do Włoch. Pragnąc umocnić swoją pozycję w Niemczech, doprowadził do porozumienia z przywódcą rodu Welfów, Henrykiem "Lwem", przekazując mu księstwo Bawarii, które wcześniej zagarnął jego stryj Konrad III. Jednocześnie wspierał przeciwników Henryka, zwłaszcza margrabiego brandenburskiego Albrechta "Niedźwiedzia". Podjął też próby ukrócenia feudalnych waśni, bezwzględnie rozprawiając się z buntującymi się możnymi. 9 czerwca 1156 roku Fryderyk poślubił Beatrix z Burgundii.

W czerwcu 1158 roku Fryderyk zajął Mediolan i inne północnowłoskie miasta. W ogłoszonej w listopadzie na Polach Ronkalijskich konstytucji cesarz określił swoje prawa do zwierzchności nad Włochami. W 1159 roku, po śmierci Hadriana IV, nowym papieżem został wróg cesarza, Aleksander III. W tej sytuacji Fryderyk doprowadził do wyboru przez swoich zwolenników antypapieża Wiktora IV. W odpowiedzi Aleksander III obłożył cesarza w marcu 1160 roku ekskomuniką. Mediolan zbuntował się wobec zwierzchności cesarskiej. Fryderyk podjął natychmiastowe działania i praktycznie zrównał miasto z ziemią.

Do pierwszego sporu między Fryderykiem I "Barbarossą" a papieżem Eugeniuszem III doszło z powodu obsadzani stolicy biskupiej w Magdeburgu w 1152 roku. Fryderyk pozwolił mniejszości wybrać biskupa Wichmana z Naumburga, na którego wybór nie wyraził zgody papież, ponieważ nie było to zgodne z konkordatem wormackim. Ale w sytuacji, w jakiej się znajdował, Eugeniusz nie mógł sobie pozwolić na otwarte zerwanie. Dzięki pertraktacjom w listopadzie/grudniu 1152 roku doszło do zawarcia w marcu 1153 roku układu konstancjeńskiego między królem a papieżem. Fryderyk zobowiązał się w nim nie zawierać pokoju z Normanami bez zgody papieża, a poza tym podporządkować sobie Rzym, w którym władzę sprawował senat. Eugeniusz ze swej strony obiecał koronować go na cesarza, gdy przybędzie do Rzymu. Ponadto zapewnił króla o pomocy Kurii przeciwko wrogom państwa. Eugeniusz zmarł, zanim król przybył do Rzymu; jego następca, który rządził jedynie 18 miesięcy, Anastazy IV, zatwierdził arcybiskupa Wichmana w Magdeburgu.

Następca Anastazego Hadrian IV wysłał natychmiast po intronizacji w 1154 roku trzech kardynałów do Fryderyka, by ci zażądali od niego przestrzegania układu konstancjeńskiego. Kiedy teraz król wyruszył do Rzymu, doszło między nim.a papieżem do osobistego spotkania 8 czerwca 1155 roku w Sutri. Tam doszło do pierwszego incydentu: król odmówił papieżowi podania strzemienia i uzdy, na co papież zareagował nieudzieleniem mu pocałunku pokoju. Dopiero po długich pertraktacjach zgodził się król na usługę strzemienia "jako wyrazu szacunku dla błogosławionych apostołów Piotra i Pawła", a więc nie jako na posługę wasala wobec lennika, lecz jako wyraz szacunku dla urzędu papieskiego. Następnego dnia powtórzono więc spotkanie papieża z królem. Jako sprzymierzeńcy obaj wkroczyli do Rzymu, a król za radą papieża zamieszkał w mieście Leona.

18 czerwca 1155 roku w bazylice św. Piotra Fryderyka ukoronowano na cesarza. Ale potem, kiedy opuścił on Rzym, również papież nie mógł utrzymać się w Mieście Leona i przyłączył się do wojsk cesarskich. Doszło jednak do nowych nieporozumień, ponieważ Fryderyk nie podjął oczekiwanej przez papieża wyprawy przeciwko Normanom. Papież upatrywał w tym naruszenie wszystkich w układzie konstancjeńskim zawartych gwarancji. W końcu papież zmuszony był podporządkować się królowi Normanów Wilhelmowi na podstawie układu zawartego w 1156 roku w Benewencie. Teraz jednak cesarz dopatrzył się w tym zerwania układu konstancjeńskiego. Na sejmie w 1157 roku w Besancon doszło do nowego starcia: Hadrian wysłał tam dwu kardynałów jako legatów, którzy mieli przekazać cesarzowi zażalenie papieża: w drodze z Rzymu do Lundu napadnięto, ograbiono i uwięziono w Burgundii arcybiskupa Lundu Eskila. Ponieważ Eskil uchodził za wroga Rzeszy, Fryderyk nie podjął żadnych przeciwdziałań - przez wyniesienie Lundu do rangi metropolii ograniczone zostały prawa biskupstwa Hamburga-Bremy.

Kanclerz cesarza Reinald von Dassel, odczytując w Besancon pismo papieskie przełożył w języku niemieckim słowo "beneficium" jako "lenno", nie zaś jako "dobrodziejstwo" czyli to, co właściwie znaczy. Na to obruszyli się książęta stwierdzając, że cesarz nie jest żadnym lennikiem papieża. Fryderyk zażądał, aby legaci papiescy jak naj prędzej opuścili Niemcy. Nie mogli więc dokonać zleconej im przez papieża wizytacji Kościoła w Niemczech. Fryderyk natomiast w manifeście do narodu niemieckiego ogłosił, że zamierza Kościół w Niemczech wyzwolić z niestosownej niewoli, w jakiej znalazł się on z powodu roszczeń papieża. I choć w liście do biskupów niemieckich papież skrytykował złe traktowanie, z jakim spotkali się jego legaci, to biskupi ci stanęli jednomyślnie po stronie cesarza, prosząc papieża, by złagodził swoje pismo skierowane do cesarza, bo to umożliwi wyjaśnienie wszystkich problemów.

Hadrian zastosował się do tych życzeń wyjaśniając cesarzowi, że użył słowa "beneficium" w duchu Pisma Świętego, w znaczeniu "dobrodziejstwo". Kiedy zaś z okazji jego drugiej wyprawy do Italii (w latach 1158-1162) groziło niebezpieczeństwo otwartego rozłamu między cesarzem i papieżem, kardynałowie zaoferowali papieżowi swoje pośrednictwo. Hadrian wysłał do cesarza dwu kardynałów z propozycją odnowy układu konstancjeńskiego, cesarz zaś żądał zwołania sądu rozjemczego w celu wyjaśnienia wszystkich kwestii spornych. Jednocześnie domagał się dla siebie zwierzchnictwa nad Rzymem, co było równoznaczne z ograniczeniem suwerenności papieża i uzależnieniem papieża od cesarza. To wynegocjować miał legat cesarza wysłany do papieża, ale papież jeszcze przed jego przybyciem do Rzymu wycofał się do Anagni, gdzie z ligą lombardzką zawarł porozumienie, zgodnie z którym miasta należące do owej ligi bez zgody papieża nie zawrą żadnego układu pokojowego z cesarzem.

Papież zamierzał w ciągu 40 dni obłożyć klątwą cesarza. Lecz zanim do tego doszło, Hadrian IV umarł. Podczas wyboru jego następcy - z przyczyn politycznych - doszło do podwójnej elekcji: niektórzy kardynałowie byli nastawieni proniemiecko, inni zaś-wrogo do Niemców. Wybrany został Aleksander III, antypapieżem zaś został Wiktor IV. W 1162 roku Fryderyk powrócił do Niemiec. Aleksander III, który znalazł schronienie we Francji, wzywał przeciwników cesarza do dalszej walki z nim i antypapieżem. W 1164 roku zmarł Wiktor IV i Fryderyk doprowadził do wyboru nowego antypapieża, Paschalisa III, swego kanclerza, Reinalda von Dassel. W październiku 1166 roku ponownie wyruszył do Włoch i skierował się na Rzym, do którego zdążył już wrócić Aleksander III. Po zajęciu miasta przez wojska cesarskie Aleksander uszedł na Sycylię, a Fryderyk wprowadził na tron papieski Paschalisa III.

W lecie 1167 roku Fryderyk po raz czwarty wyprawił się do Rzymu i zajął Miasto Leona. Paschalisa można było wreszcie uroczyście intronizować w bazylice św. Piotra, Fryderyka zaś ponownie (wraz z małżonką Beatrix) ukoronować na cesarza. Ale niedługo potem w armii Fryderyka wybuchła malaria, która pochłonęła wiele ofiar śmiertelnych, a wśród nich Reinalda von Dassel. Fryderykowi jedynie z trudem i w przebraniu udało się wrócić do Niemiec. Szerząca się zaraza zdziesiątkowała jednak wkrótce armię zwycięskiego cesarza i wiosną 1168 roku Fryderyk musiał wycofać się do Niemiec. Niechętne cesarskiej dominacji miasta północno-włoskie, wykorzystując trudności Fryderyka, utworzyły Ligę Lombardzką i wystąpiły przeciw niemu.

Podczas piątej wyprawy do Italii w roku 1167 roku poniósł Fryderyk pod Mediolanem zdecydowaną klęskę. W układzie z Anagni doszło do pojednania cesarza z Aleksandrem III. Ostateczny traktat zawarto jednak w Wenecji: cesarz obiecał nie popierać w przyszłości antypapieża, papież zaś zobowiązał się zdjąć z cesarza ekskomunikę (którą obłożony został za wspieranie antypapieża). W następnych latach Fryderyk prowadził działania w Niemczech i na wschodnich granicach cesarstwa, umacniając swoje wpływy w Czechach, na Węgrzech i w Polsce, gdzie zmusił do uległości Bolesława IV "Kędzierzawego". Nawiązał również stosunki z Bizancjum, Francją i Anglią. W 1174 roku rozpoczął przygotowania do nowej wyprawy do Włoch, starając się zapewnić sobie pomoc ze strony Henryka "Lwa". Książę ten jednak nie wsparł zamierzeń Fryderyka i cesarz wyruszył do Włoch sam. 29 maja 1176 roku w bitwie pod Legnano armia cesarska została jednak pokonana przez wojska Ligi Lombardzkiej. Piechota lombardzka odparła atak jazdy Fryderyka, a następnie zadała jej druzgocącą klęskę.

Mądra polityka Fryderyka doprowadziła na zjeździe Rzeszy w Goslarze w 1154 roku do długotrwałego pokoju między dominującymi rodami: Welfami oraz Staufenami. W 1153 roku ułożono stosunki cesarsko-papieskie traktatem w Konstancy, w którym m.in. obie strony sprzymierzyły się przeciw Normanom. Papież zobowiązał się do udzielenia Fryderykowi korony cesarskiej i do ekskomuniki ewentualnych jego wrogów. Unieważniono też bezdzietne małżeństwo Fryderyka. Podczas pierwszej wyprawy włoskiej w latach 1154-1155 Fryderyk został koronowany na cesarza i ściślej związał Włochy z Rzeszą, regulując m.in. stosunki lenne z miastami włoskimi. Małżeństwo z Beatrycze z Burgundii w 1156 roku poddało jego władzy górną Burgundię i Prowansję. Chcąc załagodzić spór między Babenbergami a Welfami o Bawarię, Fryderyk wydał w 1156 roku privilegium minus, w którym Babenbergowie otrzymali nie ograniczone prawo dziedziczenia księstwa Austrii, a regalia królewskie zostały tam silnie uszczuplone. Przywilej ten wyznaczał nowy kierunek w przekształcaniu dawnych księstw plemiennych we władztwa terytorialne. Podobnie jak Konrad III, Fryderyk znacznie rozszerzył posiadłości Staufów.

W czerwcu 1177 roku zawarł pokój z papieżem, a wkrótce potem podpisał sześcioletnie zawieszenie broni z Ligą Lombardzką. Trwający 18 lat spór między cesarzem i papieżem zakończyło spotkanie obu 24 lipca 1177 roku w Wenecji. Po powrocie do Niemiec rozpoczął działania przeciw Henrykowi "Lwu". W 1179 roku odebrał mu Bawarię, którą przekazał Ottonowi Wittelsbachowi. W 1183 roku zawarł ostatecznie pokój z Ligą Lombardzką, rezygnując z części swoich uprawnień w północnych Włoszech. Następnie doprowadził w l184 roku do małżeństwa swojego syna Henryka z dziedziczką królestwa Sycylii Konstancją. Związek ten zaniepokoił papiestwo. Dodatkowe trudności wywołały spory o toskańskie posiadłości hrabiny Matyldy. Jednak papież Klemens III, zamiast podjąć działania przeciw Fryderykowi, skłonił cesarza do wyruszenia na wyprawę krzyżową do Palestyny. Liczący blisko siedemdziesiąt lat Fryderyk przyjął propozycję papieską i wyruszył na swoją ostatnią wyprawę wojenną. W maju 1189 roku w Ratyzbonie zebrała się armia cesarska, która wyruszyła następnie na wschód Cesarz bizantyński Izaak n Angelos zapewnił wojsku Fryderyka swobodny przemarsz przez swoje terytorium. Nie obyło się bez trudności związanych z zaopatrzeniem i konfliktów z miejscową ludnością. W maju 1190 roku armia cesarza dotarła w końcu do granic sułtanatu Turków Seldżuckich. Fryderyk pokonał wojska sułtana Kilidisza Arslana i ruszył na jego stolicę Ikonium. Wyczerpane długim marszem i nieliczne siły cesarza, liczące wówczas zaledwie sześciuset rycerzy, zdobyły Ikonium w czerwcu 1190 roku. Jednakże 10 czerwca 1190 roku Fryderyk "Barbarossa" utonął w rzece Salef podczas przeprawy lub też szukając ochłody w kąpieli. Po śmierci cesarza w armii doszło do sporów, na skutek których część wojska zrezygnowała z kontynuowania wyprawy i powróciła do Niemiec.

Podczas szóstej wyprawy, której jednym z celów była koronacja cesarska jego syna, Henryka VI, przewidzianego na następcę i zawiadującego sprawami włoskimi w imieniu ojca, nastąpiła zmiana polityki wobec Normanów, z którymi Fryderyk zawarł pokój potwierdzony w 1186 roku małżeństwem Henryka z Konstancją, córką króla Sycylii Rogera II. Urban III na koronację się nie zgodził: nie mogło być w tym samym czasie dwu cesarzy. Tym razem Urban doprowadził do rozłamu z cesarzem: kiedy w 1183 roku w Trewirze doszło do podwójnego wyboru przy obsadzaniu stolicy arcybiskupiej, papież opowiedział się po stronie odrzuconego przez cesarza kandydata i 1 czerwca 1186 roku osobiście konsekrował go na biskupa. W ramach kontrakcji wtargnął syn Fryderyka Henryk do państwa kościelnego i podbił je niemal całkowicie; protesty papieża przeszły bez echa. Na sejmie Rzeszy w Gelnhausn w 1186 roku niemal wszyscy biskupi i książęta niemieccy stanęli po stronie cesarza. Ten okazał się gotowy do pertraktacji, w wyniku których papież poszedł na ustępstwa w sprawie obsadzenia arcybiskupstwa trewirskiego. Kolejny następca Urbana, Klemens III planował nową wyprawę krzyżową; do udziału w niej Fryderyk zobowiązał się w marcu 1188 roku na sejmie w Moguncji. Niemieckie wojsko uczestniczące w tej wyprawie krzyżowej wyruszyło w 1189. Kiedy dotarło do Armenii, 10 czerwca 1190 roku Fryderyk I "Barbarossa" zmarł.

Zdobycie Jerozolimy przez Saladyna w 1187 roku głęboko poruszyło Fryderyka. Poczuł się zobowiązany, jako cesarz chrześcijański, stanąć na czele nowej krucjaty, którą zwołano dopiero na 1189 roku, gdyż chciał mieć czas na ułożenie wewnętrznych spraw w Niemczech. Dobrze przygotowana wyprawa, zarówno od strony politycznej jak i militarnej, dotarła przez Węgry do Bizancjum, gdzie przezimowano. Podczas przemarszu przez Azję Mniejszą w 1190 roku cesarz przypadkowo utopił się w rzece. Fryderyk, któremu we Włoszech z powodu jasnorudych włosów nadano przydomek "Barbarossa", był już dla współczesnych wcieleniem ideałów rycerskich.

Zabiegi Agnieszki z Babenbergów, żony Władysława "Wygnańca", doprowadziły do bezpośredniej interwencji Fryderyka w sprawy Polski w 1157 roku. Książęta polscy nie odważyli się stawić czoło cesarskiej wyprawie i Bolesław "Kędzierzawy" złożył hołd pokoju w Krzyszkowie oraz daninę pieniężną, ale pozostałych zobowiązań nie wypełnił. Program polityczny Fryderyka zakładał restytucję Rzeszy i regaliów w dawnym kształcie. Ożywienie zainteresowań prawem rzymskim przyniosło doniosłe zmiany w koncepcjach prawno-ustrojowych i politycznych. W otoczeniu Fryderyka zmieniła się koncepcja relacji między władzą świecką (imperium) a duchowną (sacerdotium), które traktowane są jako równoprawne. Papiestwo nadal obstawało przy dominacji władzy duchownej.

Druga wyprawa włoska zaczęła się proklamowaniem w 1158 roku na Polach Ronkalijskich restytucji regaliów królewskich we Włoszech. Komuny miejskie, na czele z Mediolanem, które szczególnie zostały dotknięte przez prawa ronkalijskie, wznieciły powstanie antycesarskie. Działania Fryderyka we Włoszech utrudniała schizma po podwójnym wyborze papieży, Aleksandra III i Wiktora IV, której cesarzowi nie udało się przezwyciężyć. W 1165 roku doszło do przymierza między Fryderykiem a królem Anglii Henrykiem II, który w konstytucjach klaredońskich ograniczył prawa Kościoła angielskiego. Po zdziesiątkowaniu w Rzymie wojsk niemieckich przez malarię podczas czwartej wyprawy włoskiej w 1167 roku oraz po powstaniu związku miast lombardzkich legła w gruzach polityka podporządkowania Włoch Fryderykowi. W ciągu następnych lat Fryderyk skupił się na umacnianiu władzy królewskiej w Niemczech, głównie przez rozbudowę posiadłości Staufów.

W 1174 roku powrócił do spraw włoskich, wyprawiając się po raz piąty do Włoch, gdzie przez dwa lata toczył ciężkie boje z miastami lombardzkimi. Pokój wenecki z 1177 roku kończył konflikt cesarza z papiestwem i komunami miejskimi. Gdy niezadowoleni z dominującej pozycji Henryka "Lwa" książęta sascy pozwali go przed sąd Rzeszy, a Henryk się nie stawił, Fryderyk doprowadził do odebrania mu za felonię, tj. zdradę, księstw Saksonii i Bawarii, które zostały rozdane między wasali. Upadek Henryka "Lwa" oznaczał głęboki przełom w ustroju Rzeszy - likwidację księstw plemiennych oraz ich terytorializację. Wykształcił się wówczas stan książąt Rzeszy, czyli bezpośrednich wasali króla. Proces ten dotyczył również duchownych. Biskup Wiirzburga otrzymał w 1168 roku pełnię władzy książęcej w swojej diecezji. Książę Pomorza Zachodniego, Bogusław, za pomoc w walce z Henrykiem "Lwem" został wyniesiony do rangi księcia Rzeszy. Będąc u szczytu powodzenia, Fryderyk zawarł z komunami lombardzkimi pokój w Konstancy w 1183 roku, na mocy którego część regaliów przekazano komunom, a część musiały one wykupić.

Życie i działalność Barbarossy wykazuje modelowo trudności, jakie istniał w średniowieczu między Kościołem a państwem niemieckim i które również po śmierci cesarza rzucały cień na wzajemne stosunki.

Podsumowanie

Bez użycia przemocy syn księcia Szwabii nigdy nie zostałby "Niebiańskim Cesarzem". Swoich wrogów kazał wieszać, niszczył ich zbiory, a ich miasta za pomocą machin oblężniczych obracał w ruinę. Mediolan zdobył nawet dwa razy i za każdym pozostawił po sobie tylko zgliszcza i popiół.

Lecz Barbarossa ("Rudobrody") potrafił również usidlić swoich przeciwników zręcznie zawieranymi układami, a w dodatku umykał z rąk wszystkich zamachowców, pragnących uśmiercić go za pomocą trucizny lub sztyletu. Dlatego też historycy uważają go dziś za dość cwanego faceta, który gotował się do walki, mając w zanadrzu podchwytliwe strategie.

Określenie "gotował się" należy przy tym traktować dosłownie. Kiedy Fryderyk I utonął nagle podczas III wyprawy krzyżowej w Antiochii, jego towarzysze czuli się w obowiązku zakonserwować jego gnijące już ciało, a więc w trakcie przyspieszonej procedury podgrzali je w kadzi na wodę i ugotowali.

Ten najsłynniejszy w epoce średniowiecza wypadek podczas kąpieli zakończył życie człowieka, którego sława przetrwała aż po dzień dzisiejszy. Podczas prawie 40 lat swoich rządów stworzył on państwo sięgające od południowej Francji po Sycylię. Nazwał je "sacrum imperium", Świętym Cesarstwem. Według legendy tytan ów nie zginął, lecz śpi skamieniały w jaskini w Kyffhäuser w Turyngii, otoczony krukami, by pewnego dnia wskrzesić dawną potęgę swego państwa (mądre ptaki mają go zawiadomić, gdyby okazał się potrzebny Niemcom). Przez cały czas rośnie mu też broda.

Żródła:

Friedrich I Barbarossa tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk

Adela von Vohburg - Friedrich I Barbarossa tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk

"Słownik władców Europy średniowiecznej" - pod redakcją Józefa Dobosza i Macieja Serwańskiego

Leksykon "Władcy, tyrani, dyktatorzy" - Alan Axelrod i Charles Phillips, przekład: Zbigniew Dalewski

"Leksykon papieży" - Rudolf Fischer-Wollpert, przełożył: Bernard Bielecki